5 - Pijn, het gevecht in mezelf en conflicten in de wereld

In de relatie met mijn naaste omgeving en vooral tijdens de leerling-periode bij Philip Renard werd ik geconfronteerd met mijn gepantserde manier van leven. Net als veel anderen had ook ik dit blijkbaar als overlevingsstrategie: mijn gevoel was diep weggestopt om het te beschermen tegen alle pijn, doodsangst en onzekerheid die ik in mijn leven heb ervaren. Elke uitnodiging tot empathie, tot mezelf bloot geven van de kant van de mensen in mijn naaste omgeving ging ik uit de weg. Daar hebben ze onder geleden. Het voelde tientallen jaren onveilig om mijn (mede)gevoel te tonen, om me bloot te geven, om ‘me kwetsbaar op te stellen’.

Maar tijdens een van de laatste satsangs in 2011 viel voor mij het toverwoord “durf de pijn te voelen”. Op dat moment begon het tot me door te dringen dat het veilig was om mijn pijn te voelen, de beladenheid van het verleden begon op te lossen. Er ging nu een wereld van voelen en meevoelen voor mij open. Daarmee verdiepte zich de relatie met mijn dierbaren uiteraard enorm.

Gepantserd leven is een gevecht. Ik besef dat het belangrijk is om welk gevecht dan ook in mezelf te zien* (zelfverwijt, zelfbeschuldiging, enzovoort) en de pijn die ik mezelf daarbij aandoe te voelen. Als ik dat opmerk stopt het gevecht. Voor mijn gevecht met anderen (contact vermijden, me niet willen laten confronteren, niet willen luisteren, enzovoort) geldt uiteraard hetzelfde. 

In deze tijd van verschillende grootschalige conflicten in de wereld – het is nu oktober 2023 – is het duidelijk dat die aan het eind zitten van een lange keten van oorzaak en gevolg: wraak op wraak. Ik ben er van overtuigd dat de keten van gevecht alleen definitief kan stoppen waar het begint, dus bij het gevecht van de persoon met zichzelf. Het kan onmogelijk definitief stoppen door te werken aan het eind van de keten want dan is de oorzaak van wraak op wraak en wederzijds wantrouwen nog niet weggenomen; de keten blijft doorgaan. Pas als dit diep wordt beseft en gevoeld, is er ruimte voor vergeving en verzoening, en is er een mogelijkheid dat de eindeloze keten van wraak op wraak ophoudt.
 
Wat er ook maar voor vredesactiviteiten worden ondernomen, inclusief staakt het vuren enzovoort, hoe urgent het ook is dat dit alles zo snel mogelijk tot stand komt om verder bloedvergieten te voorkomen, zolang we geen oog krijgen voor het gevecht in onszelf is er geen mogelijkheid voor duurzame vrede. **

* Alleen zien vanuit Niet-weten kan het gevecht stoppen, merk ik. Anders blijf ik gevangen in de verhalen van het verleden. Het is een merkwaardige paradox voor de persoon: het gevecht stopt door niets te doen en het alleen maar te zien vanuit Niet-weten.

** Wie weet heeft het (al dan niet bewust) voelen van pijn van innerlijk gevecht een rol gespeeld bij vredesactiviteiten die na de tweede wereldoorlog plaats vonden zoals het oprichten van de Verenigde Naties en de EEG. Er was in elk geval een wereldwijd besef van: “dit nooit meer!”

23 oktober 2023