4 - Hoe ik geïnteresseerd raakte in non-dualisme en gegrepen werd door 'ik ben'

In mijn tienerjaren, jaren ’60 van de vorige eeuw, raakte ik geïnteresseerd in non-dualisme en ging ik regelmatig naar de bijeenkomsten van Wolter Keers in Baarn. Zoals bekend voor bezoekers van zijn bijeenkomsten benadrukte hij vaak dat “wij allen bewustzijn zijn”. Ik herkende dat en er viel daardoor een enorme last van mijn getroebleerde tienerschouders, kan ik mij herinneren. Jaren later drong het veel sterker tot me door wat mijn Ware Natuur is. En wel na het lezen van het boek ‘I am That’ van Nisargadatta, dat was omstreeks 1985. Met name zijn teksten over ‘Ik ben’ kwamen enorm binnen. Ik kon nauwelijks woorden vinden voor wat ik zo intens voelde, voor wat me zo overrompeld had. Mijn hele systeem was van slag, ik wist niet wat ik er mee aan moest. Het gevoel was onontkoombaar, elke ochtend als ik wakker werd merkte ik: ja hoor, dit ‘ik ben’ – gevoel  is er nog steeds! Geleidelijk verdween het gevoel dát ik er iets mee aan moest maar dit ‘ik ben’ – gevoel bleef wel aanwezig. Ook al ben ik in de jaren daarna door verschillende ‘krampen’ uit het verleden in beslag genomen waarbij het ‘ik ben’ – gevoel  naar de achtergrond leek te verdwijnen, als ik nu terugkijk op die periode zie ik dat ‘ik ben’ me nooit echt heeft verlaten.

Voor Nisargadatta was ‘ik ben’ een centraal ‘thema’. Niet iedereen die hem bezocht en/of zijn boeken las begreep dit. Nisargadatta hield bijeenkomsten in Bombay, het tegenwoordige Mumbai. Onder de bezoekers waren onder meer Alexander Smit en Wolter Keers en beiden hadden verhitte gespreken met Nisargadatta. Toch heeft geen van beiden in hun eigen onderricht dit specifieke van ‘ik ben’ doorgegeven. Bovendien verwarde Wolter in zijn vertaling van 'I am That' het bewustzijns-niveau van ‘ik ben’ consequent met ‘het mentale bewustzijn’. 

Philip Renard herkende het belang van ‘ik ben’ in Nisargadatta’s onderricht en heeft in 2001 er in een serie artikelen over geschreven in het tijdschrift ‘InZicht’, getiteld ‘’Ik’ is een deur’. Deze artikelen zijn in 2008 gepubliceerd in zijn boek met dezelfde titel [1]. Samenvattend kan daarover gezegd worden dat Nisargadatta benadrukte dat ‘Ik ben’ een tweeledig karakter heeft. Enerzijds is het de deur die kan leiden tot bevrijding (Jñana (Besef, Inzicht), …) en anderzijds kan in ditzelfde ‘Ik ben’ de verleiding plaats vinden naar de verlokkingen van de wereld (‘Maya’ (illusie, suggestie), …) Het is van wezenlijk belang om dit dubbele karakter van ‘Ik ben’ te zien. [2] en [3].

Philip heeft ons, zijn leerlingen, in 2005 de tekst ‘Vertoevend in Beleving versmelt je in het uiteindelijke’ gegeven [4]. Deze tekst bestaat uit een kleine 60 door hem vertaalde uitspraken van Nisargadatta die alleen gaan over de thema's ‘Werkelijkheid’ en ‘ik ben’. Ik ervoer deze teksten als parels en heb ze heel veel herlezen. Ze vormen voor mij een vervolg op mijn eerste confrontatie in 1985 met ‘ik ben’ middels het boek 'I am That', maar nu in 'geconcentreerde vorm': het gaat alleen maar over ‘Werkelijkheid’ en ‘ik ben’! Behalve dat ze een hulp zijn bij het herkennen van je Ware Natuur vormen ze ook de basis van de training om zo dichtbij mogelijk bij ‘ik ben’ te blijven, om het te koesteren, kortom: om te vertoeven in Beleving. Deze training deden we regelmatig in de retraites (leerlingenweken) en is volgens mij meditatie in de ware zin van het woord en de sleutel tot zelfrealisatie. Eenvoudiger, natuurlijker en krachtiger kan meditatie niet zijn, lijkt me; het gewone dagelijks leven bestaat uit ‘ik ben’ + een rits van wereldse zaken: ‘ik ben vader, ‘ik ben moeder’, ‘ik ben druk in de weer met van alles’, enzovoort, kortom alles wat Maya te bieden heeft. En door de training ‘Vertoeven in Beleving’ trek je je daaruit terug in ‘ik ben’-op-zich, je gaat nergens meer naartoe. 

[1] Ik is een deur’, (2008), Philip Renard.

[2] Zie de afbeelding van ‘Het Medicijn genaamd ‘Beleving’ op bladzijde 64 in ‘Ik is een deur’, (2008).

[3] Het tweeledig karakter van ‘ik ben’ blijkt ook uit Nisargadatta’s uitspraak: “De beleving ‘ik ben’ is tegelijkertijd je grootste vijand en je grootste vriend. …”. Nisargadatta Upanishad (2022), Philip Renard, bladzijde 67.

 [4] Deze tekst is later deel 2 geworden van de Nisargadatta Upanishad (2022). De titel van deel 2 is toen iets gewijzigd: ‘Vertoevend in de beleving ‘ik ben’ word je door de uiteindelijke werkelijkheid in zich opgenomen.

23 oktober 2023